Το εν λόγω βιβλίο το είχα βάλει στο μάτι εδώ και κανα χρόνο περίπου. Μου είχε τραβήξει την προσοχή όχι μόνο γιατί επρόκειτο για αληθινή ιστορία αλλά κυρίως γιατί είχε να κάνει με την Διεθνή Έκθεση του Σικάγου. Και τελικά ήρθε η ώρα του και το διάβασα!

Διαδραματίζεται από το 1890 έως και το 1895 και παρακολουθούμε κατά κύριο λόγο τον Ντάνιελ Χάντσον Μπέρμαν, έναν αρχιτέκτονα και υπεύθυνο για την κατασκευή της διάσημης Διεθνής Έκθεσης του Σικάγου, της επονομαζόμενης και Λευκής Πόλης, και του Χέμαν Γουέμπστερ Μάτζετ, ή όπως ήταν περισσότερο γνωστός Χ. Χ. Χόλμς, ενός δολοφόνου που έδρασε εκείνη την περίοδο, σκοτώνοντας έναν απροσδιόριστο αριθμό ανθρώπων, συγκλονίζοντας την Αμερική.

Πέρα από την αιματοχυσία, τους καπνούς και το πηλώδες έδαφος, το βιβλίο αυτό αφορά τη φθαρτότητα της ζωής, καθώς και το γιατί κάποιοι άνθρωποι επιλέγουν να γεμίσουν το σύντομο μερίδιο χρόνου που τους δόθηκε επιχειρώντας να αναμετρηθούν με το αδύνατο, ενώ άλλοι προκαλώντας δυστυχία. Εντέλει είναι μια ιστορία για την αναπότρεπτη σύγκρουση καλού και κακού, φωτός και σκότους, της Λευκής και της Μαύρης Πόλης.
(από την Σημείωση στην αρχή του βιβλίου)

Από την μια έχουμε την προσπάθεια του Σικάγου να καταφέρει το ακατόρθωτο. Να κατασκευάσει μια Διεθνή Έκθεση που δεν θα είχε προηγούμενο. Θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερη, καλύτερη και εντυπωσιακότερη από την προηγούμενη του Παρισιού με μια ατραξιόν που θα ξεπερνούσε τον Πύργο του Άιφελ. Θα έπρεπε να βγάλει όχι μόνο το Σικάγο αλλά όλη την Αμερική ασπροπρόσωπη. Και όλα αυτά έχοντας πολύ λιγότερο χρόνο από αυτόν που θα απαιτούσε ένα τέτοιο εγχείρημα.

«Ονειρεύεστε, κύριοι, ονειρεύεστε…» ψιθύρισε. «Ελπίζω μόνο να μπορέσουν να εκπληρωθούν τα μισά από τα οράματα αυτά».
(σελ.187)

Κανείς δεν πίστευε ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό, παρά ελάχιστοι. Μάζεψαν τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες της Αμερικής, έψαξαν για τους καλύτερους μηχανικούς και συγκέντρωσαν χιλιάδες εργάτες για να δουλέψουν στο χώρο της Έκθεσης.
Το κόστος αστρονομικό, ο χρόνος να τρέχει, εμπόδια να εμφανίζονται παντού. Ατυχίες, δύσκολες καιρικές συνθήκες, καθυστερήσεις, απεργίες, αρνήσεις, έλλειψη πίστης.
Παρ’ όλες τις προβλέψεις και τις αντίξοες συνθήκες όμως ο Ντάνιελ Μπέρναμ πίστεψε και τα κατάφερε.
Η Έκθεσή του έμεινε στην ιστορία, όχι μόνο σαν γεγονός αλλά και επηρεάζοντας την αρχιτεκτονική, την πολεοδομία, την τεχνολογία, κ.α.

Η επίδραση της Έκθεσης στον ψυχισμό της Αμερικής ήταν ισχυρή και μακροχρόνια, με πολλούς και διάφορους τρόπους. Ο πατέρας του Γουόλτ Ντίσνεϊ, ο Ελάιας, βοήθησε να χτιστεί η Λευκή Πόλη· το Μαγικό Βασίλειο του Γουόλτ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί απόγονός της.[…] Ο συγγραφέας Λ. Φρανκ Μπάουμ και ο σχεδιαστής συνεργάτης του Γουίλιαμ Γουάλας Ντένσλοου επισκέφτηκαν την έκθεση· η μεγαλοπρέπεια της τους ενέπνευσε τη δημιουργία της Χώρας του Οζ. Ο ιαπωνικός ναός στο Δασωμένο Νησί γοήτευσε τον Φρανκ Λόιντ Ράιτ, και πιθανόν επηρέασε τα σχέδια του για τις οικίες «της Πεδιάδας».[…] Από το 1893, κάθε αμερικανικό καρναβάλι περιλαμβάνει κεντρικό δρόμο που λέγεται Μιντγουέι και Τροχό του Φέρις, και κάθε παντοπωλείο περιέχει προϊόντα που γεννήθηκαν στην έκθεση. Το Σρέντιντ Γουίτ τελικά επιβίωσε. Κάθε σπίτι διαθέτει πλήθος λαμπτήρων πυράκτωσης με εναλλασσόμενο ρεύμα, πράγματα που απέδειξαν για πρώτη φορά τη βιωσιμότητά τους για ευρεία χρήση στην έκθεση·
[…] Η σημαντικότερη επίδραση της έκθεσης ήταν η αλλαγή που επέφερε στον τρόπο με τον οποίο οι Αμερικανοί αντιλαμβάνονται τις πόλεις τους και τους αρχιτέκτονες τους. Ώθησε όλη την Αμερική -και όχι μόνο μερικούς πλούσιους πάτρονες της αρχιτεκτονικής- να βλέπουν τις πόλεις με τελείως διαφορετικό μάτι.[…] Η έκθεση δίδαξε σε άντρες και γυναίκες, μαθημένους στα απολύτως απαραίτητα, ότι οι πόλεις δεν χρειάζονταν να είναι σκοτεινά, βρώμικα και επικίνδυνα προπύργια του αυστηρώς χρηστικού. Μπορούσαν να είναι και όμορφες.
(σελ.565-6)

Αυτή η εξιστόρηση της δημιουργίας της Έκθεσης, από την ανάθεσή της μέχρι τη λήξη της πολύ μου άρεσε! Ίσως σε κάποιους να μην φανεί τόσο ενδιαφέρον και κάποια σημεία να τα βρουν λίγο βαρετά αλλά εγώ έβρισκα όλες αυτές τις λεπτομέρειες συναρπαστικές! Όπως είπα και πιο πάνω ήταν ο βασικότερος λόγος που ήθελα να διαβάσω το βιβλίο και ικανοποιήθηκα και με το παραπάνω!

Μέσα στα κτήρια της έκθεσης οι επισκέπτες συναντούσαν συσκευές και ιδέες καινοφανείς για τους ίδιους και τον κόσμο. Άκουγαν ζωντανή μουσική από μια ορχήστρα στη Νέα Υόρκη που μεταδιδόταν μέσω υπεραστικού τηλεφώνου. Είδαν τις πρώτες κινούμενες εικόνες στο Κινητοσκόπιο του Έντισον, και παρακολούθησαν έκπληκτοι τις αστραπές που κροτάλιζαν γύρω από το σώμα του Νίκολα Τέσλα. Είδαν ακόμη πιο διαβολεμένα πράγματα -το πρώτο φερμουάρ· την πρώτη πλήρως ηλεκτρική κουζίνα, που περιλάμβανε αυτόματο πλυντήριο πιάτων· και ένα κουτί που υποτίθεται πως περιείχε ό,τι χρειαζόταν κανείς για να κάνει τηγανίτες, με το εμπορικό σήμα Αντ Τζερεμάια’ς.
(σελ.382-3)

Εκεί ήταν ο Πεντερέφσκι, ο Χουντίνι, ο Τέσλα, ο Έντισον, ο Τζόπλιν, ο Ντάροου, ένας καθηγητής του Πρίνστον ονόματι Γούντροου Γουίλσον, και μια γλυκιά γριούλα με καλοκαιρινό μαύρο μεταξωτό φόρεμα με λουλούδια στο μπλε χρώμα του μη με λησμόνει, ονόματι Ζούζαν Μπ. Άντονι.
(σελ.439)

Και από την άλλη έχουμε τον Χ. Χ. Χολμς, έναν από τους πρώτους καταγεγραμμένους κατά συρροή δολοφόνους της Αμερικής. Ο Χολμς ήταν ένας νεαρός γιατρός, ιδιαίτερα γοητευτικός, έκανε τους ανθρώπους να τον εμπιστεύονται με τρομερή ευκολία, έλεγε ψέματα χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, έστηνε οικονομικές απάτες, ανοιγόκλεινε επιχειρήσεις ανάλογα με το συμφέρον του και χρησιμοποιούσε ένα σωρό ψεύτικα ονόματα. Χρωστούσε χρήματα σε πολλούς ανθρώπους αλλά πάντα κατάφερνε να αποφεύγει τις πληρωμές. Μα κυρίως του άρεσε να παίζει με τους ανθρώπους, να τους χειραγωγεί και αφού βαρεθεί να τους ξεφορτωθεί συνήθως με κάποια φριχτή μέθοδο. Βασικά του θύματα ήταν νεαρές γυναίκες και βασικός τόπος δράσης του ήταν ένα ξενοδοχείο που έχτισε ο ίδιος ειδικά γι’αυτό το σκοπό, το επονομαζόμενο και Κάστρο. Το έχτισε επίτηδες κοντά στην Έκθεση ώστε να προσελκύσει περισσότερο κόσμο, μια πραγματική παγίδα για τα υποψήφια θύματα του.
Ο Χολμς δρούσε ψύχραιμα και πάντα αντιμετώπιζε τους δύσπιστους και τις ερωτήσεις τους με τέτοιο τρόπο που κανείς δεν υποψιάστηκε ότι είχε την παραμικρή εμπλοκή στις εξαφανίσεις των αγαπημένων τους, παρά μόνο πολύ αργότερα.
Κανείς δεν ξέρει ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων του. Ο ίδιος επιβεβαίωσε 27, αλλά κάποιοι εκτιμούν ότι έφτασε μέχρι και τους 200.

«Γεννήθηκα με το διάβολο μέσα μου. Ήμουν δολοφόνος και δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς, όπως ένας ποιητής έχει έμπνευση να τραγουδήσει και δεν μπορεί να κάνει αλλιώς.»
(σελ.15)

«Είναι ένα θαύμα μοχθηρίας, ένας ανθρώπινος δαίμονας, ένα ον τόσο αδιανόητο, που τέτοιο χαρακτήρα κανένας μυθιστοριογράφος δεν θα τολμούσε να επινοήσει. Επιπλέον, η ιστορία δείχνει να εικονογραφεί το τέλος του αιώνα.»
(σελ.562)

Παρ’ ότι πρόκειται για αληθινή ιστορία, που σημαίνει ότι θεωρητικά δεν υπάρχει κανένα μυστήριο, ο Λάρσον κατάφερε σε σημεία να κάνει την ανάγνωση σχεδόν αγωνιώδη.
Μου άρεσε επίσης πολύ η αποτύπωση της εποχής. Μια εποχή γεμάτη δυσκολίες αλλά και εκπλήξεις. Ανακαλύψεις, εφευρέσεις και καινοτομίες γίνονταν συνέχεια. Σχεδόν ζήλευα όλους αυτούς τους επισκέπτες της Έκθεσης. Είδαν θαύματα και ενθουσιάζονταν με πράγματα που σήμερα θεωρούμε συνηθισμένα και αυτονόητα. (Και μετά διάβαζα και για όλα τα άλλα π.χ. τι γνώμη είχαν για τις γυναίκες ή από τι μπορεί να πέθαιναν και έλεγα όχι ευχαριστώ!) Και ο Έρικ Λάρσον τα παρουσίασε και τα δύο, και την Λευκή και την Μαύρη Πόλη.

Ωστόσο τα πράγματα άλλαζαν. Όπου και να κοιτούσε κανείς, το όριο ανάμεσα στο ηθικό και στο φαύλο έμοιαζε να υποχωρεί. Η Ελίζαμπεθ Κέιντι Στάντον επιχειρηματολογούσε υπέρ του διαζυγίου. Ο Κλάρενς Ντάροου συνηγορούσε υπέρ του ελεύθερου έρωτα. Μια νεαρή γυναίκα ονόματι Μπόρντεν σκότωσε τους γονείς της.
(σελ.31)

Εννοείται πως για όλα αυτά έχει γίνει τρομερή έρευνα και αυτό φαίνεται και στο κείμενο αλλά και στη βιβλιογραφία και στις σημειώσεις στο τέλος του βιβλίο, ενώ έδινε τροφή και για περαιτέρω προσωπική έρευνα.

Αυτό που με μάγεψε στο Σικάγο της Επίχρυσης Εποχής ήταν η προθυμία της πόλης να επιχειρήσει το ακατόρθωτο στο όνομα της πολιτικής της τιμής, μια ιδέα τόσο μακρυά από τη σημερινή ψυχοσύνθεση, ώστε δύο σοφοί αναγνώστες των πρώτων προσχεδίων αυτού του βιβλίου απόρησαν γιατί ήθελε το Σικάγο τόσο παθιασμένα να κερδίσει τη Διεθνή Έκθεση. Η αντιπαράθεση της περηφάνιας και του απύθμενου κακού μού φάνηκε πως αποκαλύπτει πολλά για τη φύση των ανθρώπων και τις φιλοδοξίες τους. Όσο περισσότερα διάβαζα για την έκθεση, τόσο περισσότερο μαγευόμουν. Ότι θα επιχειρούσε ο Τζόρτζ Φέρις να φτιάξει κάτι τόσο μεγάλο και πρωτότυπο -και ότι θα πετύχαινε με την πρώτη προσπάθεια- φαίνεται αδιανόητο στις μέρες που ζούμε, με τις μηνύσεις για αστική ευθύνη.
(από τις Σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου)

Μου άρεσε πολύ! Περισσότερο απ’ ότι περίμενα για να είμαι ειλικρινής!



η άποψη μου κι εδώ:
https://wordpress64426.wordpress.com/2020/03/18/%CE%BF-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%B7-%CE%B1%CE%BB%CE%B7%CE%B8%CE%B9%CE%BD%CE%AE-%CE%B9%CF%83/